Zima, chwila obniżonej odporności organizmu i łapiemy przeziębienie. Dzień później budzimy się z gorączką, bólem głowy i dreszczami. Co wtedy robimy? Bez zastanowienia sięgamy po doraźne środki dostępne w każdej aptece bez recepty. Wybór mamy ogromny, tylko czy wiemy, co chcemy zaserwować swojemu i tak już osłabionemu organizmowi?
Najczęściej jest to ta sama substancja, tyle że pod różnymi nazwami – paracetamol. Przez WHO jest zalecany przede wszystkim przy gorączce, ostrych i przewlekłych bólach o słabym lub umiarkowanym nasileniu, a także silniejszych bólach, przy których może być on podawany w skojarzeniu z kodeiną lub morfiną. Ale jak działa w naszym organizmie?
Otóż jego przeciwgorączkowe działanie spowodowane jest hamowaniem syntezy prostaglandyn w centralnym układzie nerwowym, które wpływając na ośrodek termoregulacji w podwzgórzu, podwyższając ciepłotę ciała. Jednorazowa dawka paracetamolu obniża gorączkę na okres 6-8 godzin. Działanie przeciwbólowe paracetamolu jest również wynikiem działania układu ośrodkowego i zmniejszania wrażliwości receptorów bólowych na 4-6 godzin.
Jednak, co ważne, paracetamol nie działa przeciwzapalnie! Warto wiedzieć, że w małych dawkach jest bezpieczny, o czym świadczy także fakt, że mogą go przyjmować nawet kobiety w ciąży od 4 miesiąca, matki karmiące, noworodki oraz niemowlęta. Jednak o przedawkowanie nietrudno, a wtedy staje się dla organizmu toksyczny! Dlaczego? Ponieważ miejscem metabolizmu paracetamolu jest wątroba, gdzie 95% przyjętego leku przekształcane jest do nieaktywnych siarczanów i glukuronianów, natomiast pozostałe 5% paracetamolu ulega przemianie do wyjątkowo toksycznej dla wątroby substancji, która jest natychmiast przekształcana pod wpływem silnego antyutleniacza wątrobowego, zwanego glutationem, do związków nietoksycznych. Wydolność glutationu wątrobowego ma swoje ograniczenia, dlatego u osób zdrowych paracetamol może stać się toksyczny już w dawce dobowej przekraczającej 10 g. Pamiętajmy, że najbardziej narażone na szkodliwe działanie paracetamolu są osoby z przewlekłymi chorobami wątroby. U nich dozwolona dawka dobowa może być znacznie niższa niż u osób zdrowych.
W aptece zatem przy wyborze leków warto zapytać farmaceuty, czy nasze „zakupy” można ze sobą łączyć? Ale najlepiej jest opisać swoje dolegliwości i poprosić, by aptekarz sam dobrał nam odpowiednie medykamenty. W stosowaniu paracetamolu, jak i każdego jednego specyfiku należy mieć na uwadze słowa ojca współczesnej medycyny: Wszystko jest trucizną, decyduje tylko dawka.
