Co łączyło Jana Sebastiana Bacha, Richarda Nixona, Mikołaja Kopernika, Winstona Churchilla i Józefa Stalina? Kariera – owszem! Sława – też. Ale przede wszystkim jedno – zostali pokonani przez tego samego zabójcę. Zabójcę, który co roku zbiera swoje śmiertelne żniwo. Jest cichy i skuteczny – to udar mózgu. Czym jest? Jak się objawia? Jak się przed nim bronić?
Udar mózgu to nagłe, miejscowe zaburzenie krążenia krwi w mózgu. Niestety, prawie połowa pacjentów po udarze nie przeżywa miesiąca. Duża część jest do końca życia unieruchomiona w łóżku lub wymaga nieustannej opieki. Wyróżniamy dwa główne rodzaje udaru. Udar niedokrwienny to inaczej zawał mózgu, a jego przyczyną jest nagłe zatrzymanie dopływu krwi. Dochodzi do niego, gdy skrzep krwi lub blaszka miażdżycowa zatka wnętrze naczynia, które doprowadza krew do mózgu. Z udarem krwotocznym (wylewem krwi do mózgu) mamy do czynienia, gdy z uszkodzonych naczyń krwionośnych krew wylewa się bezpośrednio do mózgu lub przestrzeni znajdującej się pomiędzy mózgiem a czaszką. Krew poza naczyniami całkowicie niszczy tkanki, z którymi się styka. Lekarze alarmują aby zwracać uwagę także na pozornie niegroźne miniudary – przemijające ataki niedokrwienne. Chociaż objawy ustępują dość szybko, nawet w ciągu godziny, mogą wystąpić kilkakrotnie i są zwykle zwiastunem dużego udaru. Dlatego nie wolno ich lekceważyć!
Udar mózgu przychodzi nagle. Najczęściej daje charakterystyczne objawy, takie jak: drętwienie połowy ciała lub zaburzenia czucia po jednej stronie ciała, wykrzywienie twarzy po jednej stronie, nagły niedowład kończyn po jednej stronie ciała, zaburzenia mowy, widzenia, bełkotanie, niepewny „pijany” chód oraz nagłe zawroty głowy. Gdy zauważymy u kogoś podobne sygnały, nie pozostawiajmy go obojętnie – natychmiast wezwijmy pogotowie! W przypadku udaru szybkość reakcji i specjalistycznej pomocy jest kluczowa i często waży na życiu chorego.
A komu grozi udar? Istnieje grupa ryzyka, u której występowanie udaru jest znacznie częstsze: wiek powyżej 55 lat (choć udar dosięga też coraz młodsze osoby!), płeć (u kobiet występuje częściej) oraz skłonności genetyczne. Chorobie sprzyjają też czynniki takie czynniki jak: nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, cukrzyca, choroby serca, otyłość lub nadwaga, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, siedzący tryb życia, niewłaściwe (tłuste) odżywianie, wysoki poziom cholesterolu oraz glukozy. Statystyki pokazują, że u kobiet udary zdarzają się częściej niż u mężczyzn. Zwiększone ryzyko udaru mają panie, które przyjmowały antykoncepcję hormonalną, wcześnie zaczęły miesiączkować, jak i wcześniej przeszły menopauzę (poniżej 45. roku życia).
Na niektóre czynniki, takie jak wiek czy płeć niestety nie mamy wpływu. Ale na pozostałe już tak, zatem aby ustrzec się udaru, albo zminimalizować jego ryzyko powinniśmy odstawić alkohol i papierosy, zdrowo się odżywiać, uprawiać sport albo chociaż regularnie się ruszać, utrzymywać prawidłową masę ciała oraz regularnie badać poziom cholesterolu i cukru we krwi. Należy również kontrolować ciśnienie tętnicze. Niestety osoby po udarze często wymagają długiego leczenia i rehabilitacji, a i tak tylko część chorych wraca do względnie normalnego i samodzielnego życia. Rehabilitacja dotyczy nie tylko usprawnienia ruchowego, ale też często obejmuje również naukę mówienia, czytania i liczenia. Konsekwencje tej choroby są na tyle poważne i długotrwałe, że zdecydowanie najlepiej jest zapobiegać.
